Χαμένος Παράδεισος Σμύρνη 1922, Γκαΐλς Μίλτον, Εκδόσεις Μίνωας
Ο Βρετανός δημοσιογράφος και συγγραφέας Γκάιλς Μίλτον δεν καταπιάνεται για πρώτη φορά με τη Σμύρνη. Μια ιστορία στο προηγούμενο βιβλίο του «Η μύτη του Εδουάρδου Τρένκομ» (κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Μίνωας») διαδραματίζεται στην πρωτεύουσα της Ιωνίας στα χρόνια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η αίσθηση ότι η ιστο- ρία της Σμύρνης δεν ήταν ευρύτερα γνωστή στη Βρετανία, έκανε τον Μίλτον να ασχοληθεί με τα γεγονότα που συνέβησαν στη Σμύρνη μετά το τέλος του μεγάλου Πολέμου, που είχε ως αποτέλεσμα τη γενοκτονία ενός ολόκληρου λαού. Μολονότι ορθόδοξος το θρήσκευμα, ο Μίλτον δεν χαρίζεται απέναντι στους εκπροσώπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας, και δεν είναι θετικός απέναντι στους Έλληνες, όπως άλλωστε απέναντι στους συμπατριώτες του Βρετανούς και τους Αμερικάνους. Αυτό όμως δεν τον εμποδίζει να πάρει ξεκάθαρη θέση στο ερώτημα ποιος έβαλε φωτιά και κατέστρεψε τη Σμύρνη.
«Μέχρι σήμερα, οι περισσότεροι Τούρκοι επιμένουν να υποστηρίζουν ότι η φωτιά – η οποία δεν θα αργούσε να λάβει τρομακτικές διαστάσεις – ήταν πράξη σαμποτάζ των Ελλήνων και των Αρμενίων. Όμως υπάρχουν πλήθος αμερόληπτων περιγραφών οι οποίες πιστοποιούν το γεγονός ότι ο τουρκικός στρατός έβαλε εσκεμμένα φωτιά
στη Σμύρνη», γράφει.
Η θέση του αυτή έχει ξεχωριστό βάρος καθώς στηρίζεται σε ανέκδοτες πηγές των Λεβαντίνων που ζούσαν στη Σμύρνη και που ο Μίλτον δείχνει να εμπιστεύεται περισσότερο τους Λεβαντίνους από τους Έλληνες, τους Τούρκους και τους Αρμένιους που ο καθένας τους εξιστορεί τα γεγονότα από τη δική του οπτική γωνία.
Οι Λεβαντίνοι «που δεν ενδιαφέρονται για το ποιος κυβερνά τη Σμύρνη, αλλά για το πώς θα βγάζουν χρήματα, στη διήγηση τους περιγράφουν αυτά που είδαν και αυτά που έζησαν, και τα περιγράφουν χωρίς εμπάθεια».
Ο «Χαμένος Παράδεισος» δεν είναι βιβλίο μυθοπλασίας, αλλά βιβλίο που αναπλάθει την ιστορία και διαβάζεται με αμείωτο ενδια φέρον από τον Έλληνα αναγνώστη.
Βιβλιογραφικά, Μικρασιατική Ηχώ, Αρ. Φύλλου 396
