….Η Μικρασιατική Καταστροφή είναι η τραγικώτερη σελίδα της τρισχιλιόχρονης Ιστορίας του Εληνισμού, δραματικώτερη κι από την πτώση του Βυζαντίου. Γιατί, αν έπεσε στο 1453 η πόλις του Κωνσταντίνου, Η «Υερέχουσα πασών άλλων όσον γαίης ουρανός αστερόεις», παρέμειναν οι ρίζες της Φυλής μας, στα εδάφη της άλλοτε βυζαντινής αυτοκρατορίας.
Κι ο ελληνισμός, παρά τις διώξεις και τους κατατρεγμούς, από τον βάρβαρο κατακτητή, παρά τις σφαγές και το παιδομάζωμα κατώρθωνε, χάρις στην πνευματική του ανωτερότητα, την τιμιότητα κι εργατικότητά του να επιζή, να ακμάζη και να θάλλη στις υποδουλωθείσες πατρίδες.
Το 1922 όμως υπήρξε η τελευταία φάση του υπερπόντιου Ελληνισμού. Κάτω από τα ερείπια της ανείπωτης εκείνης συμφοράς, θάφτηκαν όλες οι ελληνικές πατρίδες και το επολιτιστικό έργο των ελλήνων της Τουρκοκρατίας.
Την εποχή αυτή, που είναι καθαγιασμένη με το αγιότερο ελληνικό αίμα, το έθνος μας έχει καταγράψει στις αιματηρότερες σελίδες του μαρτυρολογίου του και δεν θα πάψει ποτέ να προσφέρη σ’ αυτό το θυμίαμα της σκέψης και το λιβανωτό της μνήμης του.
Είμαστε ένας λαό μνήμης. Κι οι μνήμες των καιρών πάντα θα μας μιλούν για ματωμένους θρύλους κι οδυνηρές τραγωδίες. Για δράματα και για κλάματα.
Για τελευταίους Αυτοκράτορες και στερνές Λειτουργίες. Για τραγικούς χορούς Ζαλόγγου και αιματόβρεχτες σελίδες Μεσολογγίου. Για Σούλια και γι’ Αρκάδια. Για κόκκινες από ελληνικό αίμα πλαγιές της Χίου και για ολόμαυρες ράχες των Ψαρών. Για βρόχους Φεραίων και ανασκολοπίσματα Διάκων. Για σχοινί του Πατριάρχη και κρεούργηση του Χρυσοστόμου Σμύρνης. Για σφαγή Αμβροσίου Μοσχονησίων και ζωντανό θάψιμο Γρηγορίου Κυδωνιών. Για συμφορές και καταστροφές. Για διωγμούς και ξερριζωμούς.
Από τα βάθη των ελληνικών αιώνων το δάκρυ κι η οδύνη αχώριστοι σύντροφοι του Γένους. Ολα αυτά σπαράσσουν την καρδιά και τη μνήμη.
Έτσι και η συμφορά του1922 δεν θα λησμονηθή. Δεν θα τη σκεπάσουν οι αραχνιασμένοι ιστοί της λήθης. Δεν θα γίνει «παληά ιστορία». Στην ανάμνηση των χαμένων Μικρασιατικών Πατρίδων οι Πανέλληνες θα κλίνουν πάντα ευλαβικά το γόνυ….
Χρήστος Σωκράτους Σολομωνίδης
“Ο Αφανισμός της Σμύρνης. Η θυσία του Χρυσοστόμου.”
Για τα 50 χρόνια της καταστροφής.
Εκδ. του Συλλόγου των Φοιτησάντων εις την Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης.
Αθήνα 1972
